Informacje ogólne:
Drzewo dorastające do 50 m wysokości o gładkiej, popielato-szarej korowinie. Liście buka są jajowate lub eliptyczne, o gładkim lub ząbkowanym brzegu w kolorze zielonym. Buk ma charakterystyczne trójgraniaste owoce zwane bukwią (orzeszki bukowe).
Jest drzewem klimatu umiarkowanego o charakterze oceanicznym. Zajmuje żyzne i średniożyzne siedliska.
Występuje na terenie środkowej, południowej i zachodniej Europy. Ostatnie stanowiska północne znajdują się na południowym zachodzie Szwecji i Norwegii, południowe zaś na Sycylii, zachodnie w Hiszpanii, w Górach Kantabryjskich, a wschodnie na Krymie. W południowej części zasięgu jest gatunkiem górskim, a w części północnej nizinnym. Przez Polskę przechodzi północno-wschodnia granica jego występowania.
Wierzenia podają, że buki rosły już na Olimpie. Zarówno bogowie, jak i śmiertelnicy pijali wina w kubkach z drewna bukowego. W świecie starożytnym buk był drzewem płodności. Grecy i Dakowie zaganiali pod buki jałowe zwierzęta licząc, że drzewa użyczą im swoich sił rozrodczych. W średniowieczu buk zyskał znamię dyspozytora białej magii, chroniącego ludzi przed bardziej lub mniej materialnymi siłami natury.
W krajach niemieckich, w wielką sobotę, z rozniecanych rytualnych ognisk wyjmowano nadpalone polana lub patyki bukowe i kładziono je podczas burzy na palenisku, co miało uchronić dom przed uderzeniem pioruna. Wynoszono je także na pola, co miało ochronić zbiory przed gradem, myszami i innymi plagami włącznie ze złymi urokami rzucanymi przez nieprzychylnych sąsiadów. W krajach słowiańskich jeszcze w XVII w. twierdzono, że gospodarstwa, w których rośnie buk, strzeżone są od magii i czarów.
Buk jest nazywany również ojcem fagotu. Ksiądz Afrania, kanonik z Ferrary (XVI w.) jak podaje legenda był zdania, że zbyt mało jest niskich dźwięków, jakie by z odpowiednim dostojeństwem grały na chwałę Pana. Niezadowolony z dźwięków, które wydawały fujarki wierzbowe, w końcu wystrugał z kruchego, bukowego drewna długą rurę. Kiedy praca miała się ku końcowi, rura omsknęła się kanonikowi z rąk i spadła na ziemię roztrzaskując się na pół. Zdarzył się cud, bowiem drewno bukowe przemówiło i doradziło księdzu jak je połączyć z powrotem. Afrania korzystając z rady skonstruował instrument składający się z połączonych dwóch rur drewnianych o różnej długości. Na cześć magicznego drzewa instrument nazwano fagotem (buk – po łacinie fagus) i dziś jest on najniżej strojącym instrumentem dętym drewnianym.
Największą popularnością w kuchni cieszą się orzeszki bukowe. W mniejszych ilościach można je spożywać na surowo, natomiast przy większej ilości należy je uprażyć. Surowe zawierają toksyczny alkaloid – fagina, która ulega rozkładowi w wysokiej temperaturze. Odwar z orzeszków bukowych może być namiastką kawy. Uprażone i zmielone orzeszki zalać wodą (1 łyżka orzeszków/1 szklankę wody). Gotować przez 5 minut, następnie odstawić na 20 minut. Przecedzić i pić po 1 szklance kawy bukowej dziennie.
